Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleşen bir düzen bileğildir. Hukuk, maşer içinde insanoğluın harbiden ne davrandıklarını bileğil, ne davranmaları icap ettiğini gösterir. Hukuk, namına uyulmak ve uygulanmak midein vardır. Türe kıymeti nedeniyle, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene vazetmek, maşerî yaşamın gerçekleşmesini uydurmak ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin alınsına onaylama edilmesi ve uyulması müstelzim, kesin harbi kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabilinden, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle maşer içinde insanoğluın çizi ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her ahit mümkündür. “İşte dostluk, sima davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir dizge, bir bütündür.” İnsan-sima, sima-tabiat ilişkilerinin insanlığın kuma çıkarı ve huzuru midein evrensel ilkelerle güvence altına allıkınmasıdır. Hukuk, adamlık seviyesi midein göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biriyi görüş ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, sınıf çıkarları, maşer sözleşmesi, tabiat ve insanoğlu olarak tamlayan konseptlerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun kuma iyiliğini uydurmak maksadıyla konulan ve hep gücüyle desteklenen kaide, hak ve kanunların kâffesidür. Elan münteşir bir tanımıyla dostluk, adalete yönelmiş maşerî evetşlakin düzenidir. Hukuk Söz Fehvaı Hukuk kelimesi Arabi “hak” kökünden gelir ve hak kelimesinin çoğheybetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “hak” kelimesinin çoğheybetli “ilenme’kak”tır. Türk Gönül Kurumu’na gereğince dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım gücünü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun dışında hukukun “haklar” demeı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk demeında da kullanılır. Uran Fehvaı Hukuk dönemden döneme değişmiş olduğu midein hala doyurucu bir tanım gestaltlamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok onaylama edilen tanımı ise: “Muayyen bir zamanda belli başlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması talih zoruna (müeyyide) bağlanmış kurallar kâffesidür.” Bilimsel bir disiplin olarak dostluk, kendi içinde taban olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun zevat arası ilişkileri süje kayran kısmına Özel Hukuk, zevat ile talih veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Hep Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Hukuk, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna yanıt Temel Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku hep hukukunun serlıca madun dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku gayrı toplumu organizatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik talih tarafından güvenceye allıkınmış ve cebri yapmış oldurımlara mevla olmasıdır. Hukuk kuralları sima davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun fehamet hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle benzer nitelikteki cümle durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yaptırım (Müeyyide) Hukuk kayranında yapmış oldurım hep gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek midein kullanılır. Hukuk düzenini katkısızlamayı ve korumayı lakinçlayan yapmış oldurımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde namına getirilir. Maddi ve içsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yapmış oldurımlar bu durumları karışmak midein kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, hapis ve vakıf cezaları; kanunuesasi hukukunda siyasetten men, vurgun metres; algı hukukunda algı ve kaçakçılık cezaları kabilinden ayrı ayrı dostluk dallarında ayrı ayrı yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müntesip çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; bilinçi bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek veya politik konseptleri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan dostluk, genel olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş maşerî bir evetşlakin düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu namına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, tatbik yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşerî yaşamı düzenleyip insanoğluın barış ve güvenlik içinde bir arada evetşamalarını katkısızlamaktır. 2. Kılgısal Yarar (Sosyal İhtiyaçların Katlanması) Hukukun tatbik amacını, maşerî gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile maşer içinde yaşayan insanoğluın, birbirleri ile rekzetmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanoğlunun gestaltsından meydana gelen ihtiyaçlarını alınlamaya çallıkışır. Hukuk bu fonksiyonu ile veladet, izdivaç, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek dostluk düzeni yaşamın taban gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanoğlunun natürel gestaltsına ve bundan sonra mevrut ihtiyaçlarına reva cereyan etmek zorundadır. Hukuk önemli ölçübile, kazançlı gerçeklere bile bağlıdır; kazançlı gereksemelara uymalı ve onları alınlamalıdır. 3. Türe Hukuk bu fonksiyonu ile belli başlı bir kombinezon altına aldığı toplumsal gereksinimlerı, özü salt bir muadele düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak başlıca kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kesik tanımıyla adalet, “bir muadele düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) cereyan etmek üzere iki ayrı ayrı anlamda kullanılır. Türe esasta ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet demeında ferdî bir özelliği deyimler. Insan her ahit haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni satmak uğrunda daima ve bileğalışverişmez bir çaba gösterir. İşte bu çizi ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile müntesip oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet konseptı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği takanak biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk kayranında hukuki fehamet olarak nazire konusu olan adalet bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve alacaklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Cemiyet mideindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini mideeren kurallar cümleü olarak dostluk, bu bileğerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve istimal etmek durumunda bulunmuş olduğuna gereğince, adaletin böylecene, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında adalet acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü adalet konseptı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün dostluk sistemine ve sistemlerine hükümran bulunan, nesnel ve salt bir fehamet niteliğindeki adalettir. Hukuk bir maşer düzenini mideerir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; gerek bulunan düzeni muhafaza etmek, gerekse onu bileğalışveriştirmeyi meşrulaştırmak midein her ahit adalete servurulur. Nesnel ve yasa üstü adalet hukukta alınmıza yerleşmiş dostluk düzenlerinin birincil örneği, olması müstelzim dostluk demeında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, bulunan dostluk düzenlerinin namına reva olup olmadığı açısından bir fehamet ve kıymetlendirme ölçüsü olur. Yine bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun yapmak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile pozitif ve menfi alınlıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon istikrar içinde olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Düzgülü olarak bütün dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî evetşlakin uyacak, hem bile bu maşerî yaşamın barış içinde sürebilmesi midein bir düzen görünümünü katkısızlamaya çallıkışacaktır.